|  |
محققان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با ابداع روشی جدید موفق به جداسازی سلول های بنیادی مزانشیمی از مغز استخوان موش شدند.
صمد ندری، دانشجوی دکتری نانوفن‌آوری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و مجری طرح اظهار کرد: سلولهای بنیادی مزانشیمی به‌عنوان یک منبع ایده‌آل برای سلول‌درمانی، ژن‌درمانی و به‌عنوان ابزاری برای درمان بیماری‌های مادرزادی محسوب می‌شوند و همچنین گزارش‌هایی مبنی بر استفاده از این سلولها در مدل‌های حیوانی برای درمان نواقص استخوانی، جراحات نخاعی، سکتة مغزی و پارکینسون وجود دارد. تا به حال سلولهای بنیادی مزانشیمی از مغز استخوان پستاندارانی مثل موش صحرایی، گربه، سگ، بابون، خرگوش، خوک، بز و گوسفند با موفقیت جداسازی و ویژگی‌های آن‌ها مورد بررسی قرار گرفته اما به علت رشد و تکثیر ناخواسته سلولهای غیرمزانشیمی و خونی در جریان کشت سلولهای مغز استخوان موش، جداسازی و خالص‌سازی سلولهای بنیادی مزانشیمی آن بسیار مشکل‌تر از انسان و دیگر گونه‌ها است.
محقق برگزیده جشنواره بین‌المللی رازی در خصوص ویژگی‌های این سلولها افزود: از ویژگی‌های منحصر به فرد سلولهای بنیادی مزانشیمی که از آن در جداسازی استفاده شده است، توانایی چسبیدن به پلاستیک است. به کارگیری این ویژگی در جداسازی سلولهای بنیادی مزانشیمی گونه های مختلف پستانداران به جز موش با موفقیت همراه بوده است که با بهینه‌سازی روش چسبیدن به سطح ظرف پلاستیکی، جمعیت هموژن سلولهای بنیادی مزانشیمی از مغز استخوان موش جداسازی شد و اساس این روش بر تعویض مداوم محیط کشت بلافاصله پس از کشت سلولهای مغز استخوان و کاهش زمان در معرض قرار گرفتن سلول ها با تریپسین در هنگام پاساژ دادن است.
ندری ضمن اشاره به این که جداسازی سلولهای فیبروبلاستی خالص از مغز استخوان موش به یک مسألة حل‌نشده در تحقیقات سلولهای بنیادی مزانشیمی موشی تبدیل شده است، تصریح کرد: اما در این بررسی روش نوین و جدیدی برای جداسازی سلولهای مزانشیمی موشی ارائه شده است و اساس این پروتکل بر تعویض سریع و مداوم محیط کشتFrequent Medium Change) FMC) در ساعات اولیه از کشت سلولهای مغز استخوان موش و کاهش زمان تریپسنه کردن سلول ها در هنگام پاساژ دادن است.
پژوهشگر برگزیده جشنواره بین‌المللی رازی در رابطه با چگونگی کشت این سلول ها خاطرنشان کرد: سلول‌هایی که به مدت سه هفته در معرض محیط‌های استخوانساز و چربی قرار گرفته بودند با رنگ آمیزی اختصاصی آلیزارین رد ( برای تمایز به استخوان) و اویل رد ( برای چربی ) مورد ارزیابی قرار گرفتند. در محیط تمایز به استخوان سلولهای کشت شده با روش FMC مناظر نودول مانند بیشتری در مقایسه با روش WFMC مشاهده شد وهمچنین در محیط تمایز به چربی سلولهای کشت شده با روش FMC قطرات چربی بیشتری در مقایسه با روش WFMC مشاهده شد.
ندری در ادامه افزود: جداسازی و خلوص سلولهای بنیادی مزانشیمی موشی به علت تعداد کم سلولهای مزانشیمی در مغز استخوان و رشد ناخواستة سلولهای غیرمزانشیمی به مراتب مشکل‌تر از دیگر گونه‌های جانوری است و نهایتا توانستیم سلولهای شبه فیبروبلاست دوکی شکل با استفاده از تغییر مداوم محیط کشت در ساعات اولیة کشت از مغز استخوان موش Balb/c جدا کنیم .
وی با اشاره به این که سلولهای چسبندة مشتق از مغز استخوان انواع مختلفی دارد اظهار کرد: فیبروبلاست‌ها، سلولهای اجدادی خونی، ماکروفاژها، سلولهای اندوتلیالی و چربی از سلول های مغز استخوانی اند که باقی ماندن در سیر کشت سلول ها باعث آلوده‌سازی سلولهای فیبروبلاستی می‌شوند و ما توانستیم با تعویض پی‌در‌پی محیط کشت مانع از چسبیدن سلولهای غیرمزانشیمی و سلولهای خونی به پلیت پلاستیکی شویم .
ندری در خصوص روش انجام این طرح گفت: مجموعة خالص از سلولهای شبه‌فیبروبلاستی با توانایی تکثیر بالا و توان تمایز به دودمان‌های مزانشیمی در دو هفته بعد از کشت اولیه به‌دست آمد که تمایز به استخوان از روی قرمز شدن ماتریکس معدنی شده (رنگ‌آمیزی الیزارین رد) و تمایز به چربی از قرمز شدن قطرات چربی موجود در سیتوپلاسم سلولها (رنگ آمیزی اویل رد) نمایان شد و در مجموع عدم بیان مارکرهای شاخص سلولهای خونی، مورفولوژی دوکی شکل سلولها کلونوژنیک بودن و توان تکثیر بالا و تمایز به دودمان‌های مزانشیمی ( استخوان و چربی) ما را متقاعد ساخت که سلولهای بدست آمده در این مطالعه جمعیت خالص از سلولهای بنیادی مزانشیمی باشند.
وی اضافه کرد: از جنبه های ناشناخته در مورد سلولهای بنیادی مزانشیمی موشی، معرفی آنتی ژن ( مارکر) سطحی ویژه این سلولها است و همچنین گزارش‌های پیشین نشان می دهد که محققان در مورد مارکر سطحی این سلولها اختلاف نظر دارند که ما در این بررسی مارکر های CD44, CD90, Sca-1 در حد قابل توجهی بیان کردیم. هرچند این مارکرها به عنوان مارکر سلولهای غیر خونی، اندوتلیال و سلولهای خونی مطرح می باشند اما با این وجود به نظر می رسد که بعضی از مارکرهای شناخته دودمان‌های سلولهای اندوتلیالی و خونی در سلولهای بنیادی مزانشیم موشی بیان شوند.
ندری در پایان تصریح کرد: با این مکانیسم که در نوع خود بسیار ساده و کم هزینه می‌باشد در کوتاه‌ترین زمان ممکن از خاصیت چسبندگی سلولهای بنیادی مزانشیمی و تعویض مداوم محیط کشت در آغازین ساعات کشت سلولهای مغز استخوان موش برای تخلیص سلولهای دوکی بنیادی مزانشیمی استفاده شد.
|
|
