| |
شماره 26 خبرنامه انجمن بیوتکنولوژی جمهوری اسلامی ایران ویژه پاییز 1388 چاپ شد و برای اعضای محترم انجمن ارسال شده است. در این مطلب، سرمقاله این شماره با عنوان "اصلاح الگوی مصرف در زیست فناوری" به قلم دکتر دلاور شهباززاده مدیر مسوول خبرنامه انجمن تقدیم می گردد.
رهبر معظم انقلاب سال 1388 را سال" اصلاح الگوی مصرف" نام گذاشتند. اصلاح الگوی مصرف که می تواند به معنی نهادینه کردن روش صحیح استفاده از منابع کشور باشد، سبب ارتقای شاخص های زندگی و کاهش هزینه ها شده و زمینه را برای گسترش عدالت فراهم کند. انجمن بیوتکنولوژی جمهوری اسلامی ایران نیز تلاش دارد با بهره گیری از الگوهای علمی تجربه شده در دنیای پیشرفته کنونی حرکتی موثر و ارزشمند در این راستا داشته باشد. آن چه که در اصلاح الگوی مصرف می تواند مد نظر قرار بگیرد، برنامه ریزی درست و صحیح در این زمینه می باشد. با نگاهی به تاریخ کشورهای در حال توسعه مانند کوبا نشان می دهد که رشد کنونی این کشور در توسعه صنعت بیوتکنولوژی مرهون استفاده بهینه از منابع موجود و ظرفیت های بالقوه بوده است. اگر از دیدگاهی دیگر به موضوع نگریسته شود به خوبی در می یابیم که عامل اصلی در اصلاح الگوی مصرف مسئله "زمان" می باشد. به نتیجه رسیدن یک محصول بیوتکنولوژی و عرضه آن به بازار مصرف در مدت زمان کوتاه یک نوع اصلاح الگوی مصرف به شمار می رود، در این صورت است که سرمایه گذاری کلان نیز می تواند قابل توجیه باشد.
با نگاهی به عنصر زمان در پیشرفت زیست فناوری مدرن می توان به نقطه شروع این علم که با انتقال یک ژن از یک موجود به موجود دیگر برای اولین بار در دانشگاه استنفورد ایالات متحده در سال 1972 که مهندسی ژنتیک نام گرفت، اشاره نمود. در طی مدت حدود سی و هفت سال، پتانسیل قابل توجهی در علوم زیست شناسی پایه، صنایع کشاورزی، پزشکی و داروسازی، فرآورده های غذایی و صنایع شیمیایی به مدد این فناوری نوین پدید آمد. کشورهای پیشرفته ای مانند آمریکا، کانادا، ژاپن، کشورهای اتحادیه اروپایی و کره جنوبی از آن دسته از کشورهایی هستند که هزینه زیادی را در زمینه تحقیقات این دانش نوظهور صرف کرده و از این راه سود سرشاری را به دست آوردند به نحوی که تا سال 2002 بیش از 325 میلیون نفر در سرتاسر جهان، زیر پوشش بیش از 130 نوع واکسن و فرآورده دارویی بیوتکنولوژیک قرار گرفتند که حدود 70 درصد آنها طی شش سال تأییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) را دریافت کردند. بیش از 300 داروی نوترکیب برای درمان بیماری های مختلف به ویژه سرطان، ایدز، ناراحتی های دستگاه عصبی، در مراحل مختلف آزمایش های بالینی قرار گرفتند.
ابعاد اقتصادی بیوتکنولوژی در حوزه کشاورزی نیز بسیار چشمگیر بوده است. بازار جهانی بیوتکنولوژی کشاورزی در سال 1997 حدود 700 میلیون دلار بود و در سال 2005 حدود 6 میلیارد دلار پیش بینی شده است. بر همین اساس مقدار زمین های تحت کشت گیاهان تراریخت سال به سال افزایش چشمگیری یافته است به طوری که سطح زیر کشت جهانی گیاهان تراریخته بیش از 100 میلیون هکتار می باشد که عمده آن به پنبه، ذرت، سویا و کلزا اختصاص دارد که 99 درصد سطح زیر کشت این گیاهان متعلق به چهار کشور آمریکا، آرژانتین، کانادا و چین میباشد. بسیاری از صاحب نظران معتقدند سده بیست و یکم، قرن حاکمیت و شکوفایی فناوری زیستی است و این فناوری را عامل دومین انقلاب سبز در آینده به حساب می آورند.
بدون شک این رشد قابل توجه مرهون سرمایه گذاری های قابل توجه در بیوتکنولوژی توسط کشورهای تولید کننده می باشد. خوشبختانه، در چند سال اخیر در کشورمان گام هایی برای توسعه و پیشرفت علم بیوتکنولوژی برداشته شده و سرمایه گذاری های مختلف برای ایجاد یک بستر مناسب برای پیشرفت در این تکنولوژی انجام شده است. از آن جمله می توان به ایجاد مراکز تحقیقاتی در زمینه بیوتکنولوژی کشاورزی، پزشکی، صنعتی و همچنین راه اندازی رشته های دانشگاهی مرتبط با این علم در دانشگاه ها بزرگ در سطح کارشناسی ارشد و دکترا اشاره کرد. در بعد تجاری سازی نیز محققان بیوتکنولوژی کشاورزی موفق به تولید برنج دست کاری شده ژنتیکی مقاوم به آفت کرم ساقه خوار برنج و همچنین تولید کودهای بیولوژیک شده اند. در زمینه ساخت دارو نیز محققان کشورمان موفق به تولید هورمون رشد انسانی، واکسن هپاتیت ب، اینترفرون آلفا و گاما، استرپتوکیناز و اریتروپوئتین را در مقادیر تجاری شده اند.
اگر چه کارهای انجام شده در خور ستایش می باشد ولی باید اذعان نمود که فاصله ما در این علم با کشورهای پیشرفته زیاد است و اگر برنامه ریزی درست در دوره زمانی مشخص صورت نگیرد فاصله روز به روز زیادتر خواهد شد. از طرفی به دلیل سودآوری نجومی صنعت بیوتکنولوژی در جهان و نقش بیوتکنولوژی در اقتصاد کشورهای در حال توسعه، باعث شده است که دولتمردان بسیاری از کشورهای در حال توسعه به سرمایه گذاری در صنعت بیوتکنولوژی روی آورند. بنابراین با عنایت به تلاش های انجام شده توسط دولت مردان و محققین کشورمان طی چند دهه گذشته و قرارگیری در مرزهای دانش بیوتکنولوژی، لازم است وارد مرحله "شتاب" شده و سهم ایران از بازار محصولات بیوتکنولوژی جهان را در سطح کشورهای پیشرفته هدف قرار داد. در یک جمع بندی کلی در اصلاح الگوی مصرف، شایسته است که سرمایهگذاریهای بهینه توسط دولت در عرصه تحقیق و توسعه بیوتکنولوژی به عمل آید تا در آینده ی نزدیک به ایجاد یک ساختار زیربنایی توانمند برای توسعه این علم در جنبههای سرمایهگذاری، ساختار صنعتی، اشتغالزایی، فرآوردههای تجاری و درآمدهای حاصل از آنها منجر شود.
منبع: شماره پاییز 1388 خبرنامه انجمن بیوتکنولوژی جمهوری اسلامی ایران
|
|