|  |
شبکه خبری BBC با تیتری با مضمون "'شنگول' و 'منگول' حالشان خوب است!"، این دستاورد ارزنده محققان کشورمان را تحت پوشش خبری قرار داد. در این مطلب به تاریخچه پیشرفت بیوتکنولوژی در ایران و اخلاق زیستی نیز اشاره شده است.
بنا بر گزارش پژوهشکده رویان ایران، حال نخستین بزغاله های تراریخته شده در ایران که "شنگول" و "منگول" نام گرفته اند، خوب است.
خبرگزاری ایسنا روز شنبه دهم بهمن (۳۰ ژانویه) خبر سلامتی این دو بزغاله تراریخته شده را که ۲۱ روز پیش متولد شده اند، منتشر کرد.
رئیس پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی در تهران، به ایسنا گفته است که این بزغاله های تراریخته شده، حامل ژن تولید پروتئین انسانی با ترکیبی جدید هستند که می تواند در درمان مبتلایان هموفیلی نوع "ب" موثر باشد.
حمید رضا گورابی، رئیس پژوهشگاه رویان، گفت: "بزغاله‌های تراریخته متولد شده که ۲۸ مرداد ماه سال جاری انتقال جنین شده و ۱۹ دی ماه سال جاری در مجتمع تحقیقاتی جهاد دانشگاهی در هلاجرد تهران متولد شده اند پس از بزرگ شدن در شیر خود فاکتور ۹ انعقادی خواهند داشت."
آقای گورابی گفت: "این پروتئین نوترکیب در بدن انسان در کبد سنتز شده و در اثر اختصاص در تولید آن فرد به هموفیلی نوع "ب" مبتلا می‌شود، لذا مصرف فرآورده دارویی تولیدی از شیر این دام‌ها می‌تواند در درمان این بیماری موثر باشد."
آقای گورابی در مورد طرح های دیگر این مرکز پژوهشی گفت: "تیم تحقیقاتی دیگر پژوهشگاه رویان در اصفهان هم به موازات این تحقیقات طرح دیگری را در راستای تولید دام‌های تراریخته با قابلیت تولید tPA در دست اجرا دارند.
داروی tPA (فعال کننده بافتی پلاژسمینوژن) در حال حاضر بهترین داروی درمان و نیز پیشگیری سکته قلبی محسوب می‌شود که به علت قیمت فوق العاده بالا، استفاده عمومی از آن در ایران امکان‌پذیر نیست.
این دارو (tPA) برای درمان سکته‌های مغزی و قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طوری که چنانچه این دارو بلافاصله پس از ایجاد سکته به انسان تزریق شود، موجب از بین رفتن سریع لخته‌هاشده و بافت‌های اطراف آن بر اثر نارسایی تغذیه از بین نخواهد رفت و جریان خون به حالت عادی باز خواهد گشت."
محصولات "تراریخته" شده محصولات هستند که پیش از تولید دستکاری ژنتیکی شده اند و دانشمندان با امید دستیابی به دانش جدید در زمینه ژنتیک آنها را به وجود می آورند.
محصولات تراریخته ژنتیکی (دستکاری ژنتیکی شده) باید مراحل مختلفی نظیر ارزیابی خطر، ارزیابی بر سلامت انسان و ارزیابی تنوع زیستی را در محیط های بسته بگذرانند و در صورت تائید، مجوز تولید در محیط های آزاد را دریافت کنند.
-----------------زیست فناوری و اخلاق زیستی-----------------
زیست فناوری بیانگر دانشی است که بشر از طریق دستکاری در ژن‌ها و مولکول‌ها به تولید محصولات جدید و بهبود کیفیت آنها دست می‌یابد.
این فناوری کاربردهای گوناگونی دارد. از این فناوری در علوم پزشکی برای تشخیص بیماری‌های ژنتیکی (تشخیص‌های قبل از تولد) و یا در ژن درمانی (درمان بیماری‌های ژنتیکی) استفاده می‌شود.
در علوم گیاهی برای افزایش محصولات گیاهی و تولید گونه‌های جدید گیاهی دستکاری شده بکار می‌رود.
در صنایع مختلف از جمله صنایع غذایی، صنعت دارو، محیط زیست، اصلاح نژاد حیوانات (دام، طیور و آبزیان) نیز کاربرد دارد.
از این علم حتی در مسائل حقوقی و قانونی نیز استفاده می شود، مثل انگشت نگاری DNA که روشی دقیق تر از دیگر روش ها تشخیص هویت است.
-----------------پیشینه زیست فناوری در ایران-----------------
حدود ۳۰ سال از عمر این فناوری جدید می گذرد و ایران نیز سرمایه گذاری هایی را برای تربیت نیروی انسانی و ایجاد چند مرکز تحقیقاتی آغاز کرده است.
موسسه سرم سازی رازی و انستیتو پاستور از موسسات قدیمی ایران هستند که در زمینه تولید سرم و واکسن از زیست فناوری استفاده می کنند.
اما اولین مرکز تخصصی زیست فناوری دو دهه پیش در سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران شکل گرفت.
بعد از آن مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و مؤسسات تحقیقاتی دیگر در بخش های مختلف به خصوص دانشگاهها فعالر شدند.
در دهه ۷۰ گروهی از سوی وزارتخانه‌های علوم، جهاد کشاروزی و بهداشت و درمان به خارج اعزام شدند و با بازگشت این گروه، فعالیت‌های تحقیقاتی رونق گرفت.
در سال ۱۳۷۹ گروه زیست فناوری به درخواست متخصصان و به دستور محمد خاتمی، رئیس جمهور وقت، در وزارت علوم تشکیل شد و برنامه ملی زیست فناوری نتایج فعالیت این گروه است.
-----------------اخلاق زیستی-----------------
اخلاق زیستی از سال ها پیش و بعد از گسترش و رونق زیست فناوری و افزایش تولیدات آن مورد توجه قرار گرفته و بایدها و نبایدهایی در زمینه دستاوردهای آن مطرح شده است.
کشورهای پیشرفته قوانین و استانداردهایی در زمینه زیست فناوری و فرآورده های ژنتیکی آن به خصوص در بخش کشاورزی وضع کرده اند.
در بسیاری از کشورها تولید و فروش محصولات دستکاری شده ژنتیکی غیرقانونی است ولی در برخی کشورها تولید و عرضه این محصولات آزاد است.
اما از آنجا که زیست فناوری در ایران علمی نوپاست و برنامه های آن به چند مرکز تحقیقاتی و پروژه های خاص تحقیقاتی محدود بوده، اخلاق زیستی و بایدها و نبایدهای آن جایگاهی نداشته است.
موضوع اخلاق علوم زیستی بسیار پیچیده است و به گفته کارشناسان کمتر کسی در ایران بر تمامی جوانب آن از مسائل مذهبی و اجتماعی گرفته تا حقوقی و علمی احاطه دارد.
|
|
